Depremler, sadece can kayıplarına değil, aynı zamanda binlerce yapının hasar görmesine yol açıyor. Depremden sonra en çok sorulan sorulardan biri de “Hasar alan binalara ne yapılmalı?” oluyor. Çünkü bazı binalar az hasarla kurtulurken, bazıları oturulamayacak kadar tehlikeli hale geliyor.
1. Öncelik Can Güvenliği
Depremden hemen sonra yapılması gereken ilk şey, binayı terk etmektir. Hasar görmüş yapılar artçı depremler sırasında yıkılabilir. Bu yüzden binaya gereksiz yere girilmemeli, sadece acil ihtiyaçlar (kimlik, ilaç, değerli evrak) için yetkililerin gözetiminde giriş yapılmalıdır.
2. Yetkililerin İnceleme Yapması Beklenmeli
Hasarlı binalar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ekipleri, belediyeler ve AFAD görevlileri detaylı inceleme yapar. Bu inceleme sonucunda bina şu şekilde sınıflandırılır:
- Az hasarlı: Küçük çatlaklar olabilir ama taşıyıcı sistem sağlamdır. Onarım ve güçlendirme ile kullanılabilir.
- Orta hasarlı: Taşıyıcı sistemde risk vardır. Güçlendirme yapılmadan oturulması tehlikelidir.
- Ağır hasarlı veya yıkılacak bina: Yapının taşıyıcı sistemi kullanılamaz durumdadır. Yıkım kararı verilir.
3. Güçlendirme ve Onarım Süreci
Az ve orta hasarlı binalar için güçlendirme çalışmaları yapılabilir. Bu süreçte:
- Kolon ve kirişler çelik veya karbon fiberle güçlendirilebilir.
- Temel zayıfsa enjeksiyon yöntemiyle desteklenebilir.
- Duvar ve taşıyıcı olmayan bölümlerdeki çatlaklar özel malzemelerle onarılabilir.
Ancak güçlendirme mutlaka uzman mühendislerin kontrolünde yapılmalıdır. Rastgele veya bilinçsiz onarımlar, binayı daha da tehlikeli hale getirebilir.
4. Ağır Hasarlı Binalar Derhal Boşaltılmalı
Depremde ağır hasar alan binaların en kısa sürede boşaltılması gerekir. Çünkü bu yapılar, artçı sarsıntılarda veya zamanla kendiliğinden yıkılabilir. Bu tür binalara girmek büyük risk taşır. Yıkım ve enkaz kaldırma çalışmaları tamamlanmadan çevresinde bulunmak da tehlikelidir.
5. Vatandaşların Yapması Gerekenler
- Bina hasar tespit sonuçlarını e-Devlet veya ilgili kurumların internet sitelerinden kontrol edin.
- “Az hasarlı” raporu çıksa bile, bağımsız bir mühendislik ofisine kontrol yaptırmak güvenliğiniz açısından faydalı olur.
- Binanın güçlendirilmesi gerekiyorsa, yetkili firmalarla çalışın ve tüm belgeleri saklayın.
- Ağır hasarlı bina için itiraz hakkınız olsa da, oturmaya devam etmek hayati risk oluşturur.
Sonuç
Depremin yıkıcı etkilerinden korunmanın tek yolu, sağlam binalarda yaşamak. Ancak hasar almış bir yapıyla karşı karşıya kaldığımızda doğru adımları atmak da en az onun kadar önemlidir. Unutmayın, hasarlı binalar göründüğünden daha tehlikeli olabilir. Yetkililerin raporlarına uymak ve uzmanların yönlendirmelerine göre hareket etmek, hem sizin hem de sevdiklerinizin hayatını koruyacaktır.
